Τίτλος: Η Σελλάδα της Αγίας Παρασκευής Λέσβου – Ιστορική και Λαογραφική Έρευνα
Συγγραφέας: Κώστας Μάκιστος (Παπαχαραλάμπους)
Έτος έκδοσης: 1970
Σελίδες: 291
Το πρωταρχικό κίνητρο για να γράψει ο Αγιαπαρασκευώτης δάσκαλος και συγγραφέας Κώστας Μάκιστος το βιβλίο «Η Σελλάδα της Αγίας Παρασκευής Λέσβου – Ιστορική και Λαογραφική Έρευνα» ήταν να ικανοποιήσει μία προσωπική του περιέργεια για τα περασμένα ιστορικά του τόπου του με αφορμή το έργο «Περιγραφή της Λέσβου» του Μητροπολίτου Μηθύμνης Γαβριήλ Σουμαρούπα (1618-1621) στο οποίο αναγράφεται για την περιοχή της κεντρικής Λέσβου ότι «Έμπροσθεν ολίγον, Κώμη μικρά λεγομένη Αρακλή. Έχει ναόν ένα του Σωτήρος, οίκους Χριστιανών δεκαέξι. Μετ’ αυτήν ολίγον έμπροσθεν ετέρα ομοία λεγομένη Γέρνα. Έχει ναόν ένα των Αρχαγγέλων παλαιότατον. Οίκους Χριστιανών είκοσι, Αγαρηνών αμφότεραι οι δύο αυταί τρεις ή τέσσαρους.» και στη συνέχεια αναγράφεται «Κώμη της Αγίας Παρασκευής δια το είναι τον ναόν αυτής παλαιόν λελατοξεθμένον εν τη πέτρα έσω του βουνού μικρός αλλ’ ωραίος και ασκητήριον μικρότατον όμοιον. Έχει ετέρας δύο εκκλησίας των Αρχαγγέλων και του Αγίου Δημητρίου. Οίκους Χριστιανών ογδοήκοντα, Αγαρηνών μόλις δέκα.»
Καθώς η επικρατούσα μέχρι την έρευνα του Μάκιστου άποψη ήταν ότι η Αγία Παρασκευή είναι νεότερο χωριό που σχηματίστηκε με την μετεγκατάσταση των κατοίκων της Γέρνας από την αρχική τους θέση στο λεκανοπέδιο της σημερινής κωμόπολης που παρέσυρε και τους κατοίκους του οικισμού Άγιος Δημήτριος, ο Μάκιστος με αφορμή την παραπάνω αναφορά του Μητροπολίτου Γαβριήλ προσπαθεί να επιβεβαιώσει την άποψη ότι η υπάρχουσα παλαιά «Κώμη της Αγίας Παρασκευής» δεν ήταν άλλη από τη σημερινή συνοικία του χωριού «Σηλλάδ’» (Σελλάδα), που σε αριθμό κατοίκων ήταν τότε η μεγαλύτερη σε όλη την περιοχή και η δικιά της «ξεχωριστά ιδιότυπη ελκτική δύναμη» τράβηξε όλους τους υπόλοιπους οικισμούς της περιοχής κοντά της. Το ψάξιμο για την ικανοποίηση της περιέργειας του συγγραφέα με τη συνδρομή των συχωριανών καταλήγει σε μια πολυσέλιδη και πάρα πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική και λαογραφική έρευνα για τον τόπο μας.
Το βιβλίο περιλαμβάνει δύο (2) κύρια μέρη: στο πρώτο μέρος με υπότιτλο «Αγία Παρασκευή» ο συγγραφέας καταγράφει ιστορικά στοιχεία της περιοχής μας με χρονολογίες βασισμένος σε παλαιά βιβλία και ιδιωτικά έγγραφα, ενώ στο δεύτερο μέρος με υπότιτλο «Σελλάδα» επιχειρεί χωρίς κάποια χρονολογική τεκμηρίωση να αποκρυπτογραφήσει ετυμολογικά τα τοπωνύμια ανά περιοχή που διατηρούσαν οι κάτοικοι, να εξιστορήσει ορισμένα θρησκευτικά έθιμα του τόπου και να συσχετίσει ό,τι «κατάλοιπα» παρέλαβαν οι σύγχρονοι κάτοικοι με την αρχαιότητα, τη μυθολογία και τη θρησκεία.
Μετά τα δύο (2) κύρια μέρη του βιβλίου ακολουθούν ένα Παράρτημα που περιέχει, μεταξύ άλλων, το «Καταλόγι της Παναγίας» και μία μελωδία της Καθαράς Δευτέρας, καθώς και ένα βιβλιογραφικό επίμετρο του Μιλτή Παρασκευαΐδη με σκοπό να παρουσιαστούν τα σημαντικότερα στοιχεία επιστημονικής βιβλιογραφίας που υπήρχαν για την περιοχή της Αγίας Παρασκευής Λέσβου κατά το 1970, έτος έκδοσης του βιβλίου.
Η εικόνα του εξώφυλλου αναπαριστά τις δυο όψεις νομίσματος του 4ου αιώνα π.Χ. : στη μία όψη υπάρχει η παράσταση της κεφαλής του θεού Απόλλωνα και στην άλλη μία κουκουβάγια με την αναγραφή ΝΑΠΑΙΩΝ.
Το βιβλίο περιλαμβάνει συνολικά 291 σελίδες, εκδόθηκε το 1970 και μπορεί κανείς να το βρει στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Αγίας Παρασκευής Λέσβου «Πέπη Δαράκη» ή να το προμηθευτεί μέσω διαδικτύου.
Αγία Παρασκευή Λέσβου 