Κώδηξ της Ελληνικής Σχολής Αγίας Παρασκευής

Τίτλος: Κώδηξ της Ελληνικής Σχολής Αγίας Παρασκευής
Έκδοση: τέως Δήμος Αγίας Παρασκευής Λέσβου
Έτος έκδοσης: 2006
Σελίδες: 376
ISBN: 978-960-89080-1-7

Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές και τις παραδόσεις, το πρώτο «Ελληνικό Σχολείο» στην Αγία Παρασκευή ιδρύθηκε και λειτούργησε περί τα τέλη του 18^ου αιώνα από τον Ηπειρώτη δάσκαλο Χατζηγιαννάκη Καλπακλή. Κατά το σχολικό έτος 1864-65, μία από τις λαμπρότερες μορφές των Λεσβιακών Γραμμάτων, ο Αγιαπαρασκευώτης λόγιος και δάσκαλος Γεώργιος Αριστείδης-Πάππης ανέλαβε τη διεύθυνση της «Ελληνικής Σχολής» Αγίας Παρασκευής και είχε την έμπνευση να θεσμοθετήσει τη λειτουργία του Κώδικα της Ελληνικής Σχολής Αγίας Παρασκευής «εν ω εστί καταγεγραμμένη η βιβλιοθήκη αυτής, καταγράφονται δε και κατ’ έτος πάντα τα αφορώντα αυτήν, εις γνώσιν των επερχομένων γενεών περί της καταστάσεως της παιδείας εν τη κωμοπόλει ταύτη», όπως αναγράφεται στο πρωτόφυλλο τίτλου του πρωτότυπου χειρογράφου κατά τον μήνα Σεπτέμβιο του 1864 (σημείωση: στο πρωτόφυλλο τίτλου είναι επίσης γραμμένα τα ρητά «Δράξασθε παιδείας» του Δαυίδ και «Σοφία μόνη των κτημάτων αθάνατον εστίν» του Ισοκράτη). Έτσι αποτυπώθηκε με ιστορική συνέπεια και σαφήνεια η πραγματική προσπάθεια της τοπικής κοινωνίας στον τομέα της εκπαίδευσής της κατά τη δύσκολη περίοδο των εβδομήντα χρόνων που καλύπτει η πολύτιμη αυτή ιστορική πηγή.

Στον Κώδικα είναι καταγεγραμμένες πληροφορίες για τα σχολικά έτη 1864-1867, 1886-1887, 1891-1893, 1895-1917, 1919-34. Γίνεται αντιληπτό ότι η ροή των πληροφοριών του Κώδικα διακόπτεται κατά διαστήματα, είτε λόγω της μη καταχώρησης σχετικών εκθέσεων από τους σχολάρχες, είτε λόγω περιληπτικότατης αναφοράς στα γεγονότα των σχολικών ετών. Παρόλα όμως τα χρονικά αυτά χάσματα ο σχολικός Κώδικας παραμένει σπουδαίο χειρόγραφο κείμενο για την εξέλιξη της εκπαίδευσης στην Αγία Παρασκευή της χρονικής περιόδου της Τουρκοκρατίας που κατά βάση καλύπτει και σκιαγραφεί τη σύνθεση της κοινωνικής ταυτότητας του χωριού κατά τα δύσκολα εκείνα χρόνια της προσμονής της Εθνικής Ανάστασης. Η προέκταση μάλιστα του Κώδικα κατά συγκεκριμένες περιόδους από κάποιους σχολάρχες με μορφή καταχωρήσεως των σημαντικών ιστορικών, κοινωνικών, οικονομικών, κ.α. γεγονότων και περιστατικών του χωριού και γενικότερα της Λέσβου τον καθιστά μοναδική ιστορική πηγή.

Το εσταχωμένο πρωτότυπο χειρόγραφο του Κώδικα, που αποτελείται από 131 φύλλα, σώζεται στη Βιβλιοθήκη των Εκπαιδευτηρίων Αγίας Παρασκευής με τις αναπόφευκτες φθορές λόγω της παλαιότητας και της μαροχρόνιας χρήσης του. Κατά την έκδοση του Κώδικα σε βιβλίο τηρήθηκε η κατά το δυνατό πιστή και με σεβασμό αντιγραφή του πρωτότυπου χειρογράφου. Απαραίτητο συμπλήρωμα του Κώδικα κρίθηκε η προσθήκη του Καταστατικού της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας «Η Ελπίς» σε ειδικό Παράρτημα, ενός Συλλόγου με σπουδαία προσφορά στην εκπαίδευση και γενικότερα στην ανάπτυξη του τόπου κατά την 25ετή σταδιοδρομία του (1882-1907). Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν σπάνιες φωτογραφίες με σχολάρχες και δασκάλους της Ελληνικής Σχολής και άλλο υλικό.

Τη γενική επιμέλεια της έκδοσης είχε ο αείμνηστος συχωριανός συμβολαιογράφος, συγγραφέας και δήμαρχος Χριστόφας Χατζηγιάννης, ο οποίος φρόντισε να εμπλουτίσει το έργο με πολύτιμα σχόλια και υποσημειώσεις, ενώ στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου επιχείρησε εύστοχα να προσεγγίσει τον μη ειδικό αναγνώστη στο κλίμα και τις συνθήκες λειτουργίας του τοπικού εκπαιδευτικού μας συστήματος κατά την περίοδο που καλύπτει ο εκδιδόμενος σχολικός Κώδικας, συμπληρωμένο με μία συνοπτική ιστορική αναδρομή και να συνδέσει, κατά το δυνατό, τα σημειούμενα χάσματά του. Συγκινητική είναι και η διατύπωσή του στην αφιέρωση της έκδοσης: «Στην ιερή σκιά του γόνου της Γεωργίου Α. Αριστείδου-Πάππη, των σχολαρχών και των δασκάλων αναγεννητών της, η Αγία Παρασκευή Λέσβου αφιερώνει ευγνωμονούσα».

Το βιβλίο εκδόθηκε από τον τότε Δήμο Αγίας Παρασκευής Λέσβου το 2006 και προλογίζει ο τότε Δήμαρχος Αλέξανδρος Ευαγγελινός. Περιλαμβάνει συνολικά 376 σελίδες και μπορεί κανείς να το βρει στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Αγίας Παρασκευής Λέσβου «Πέπη Δαράκη».