Τίτλος: Τραγούδια της Αγίας Παρασκευής Λέσβου – Συλλογή
Συγγραφέας: Πέπη Λ. Δαράκη
Έτος έκδοσης: 1972
Σελίδες: 72 (περιέχει 15 εικόνες)
Η Αγιαπαρασκευώτισσα συγγραφέας και παιδαγωγός Πέπη Δαράκη αποφάσισε να καταγράψει το 1972 τα τραγούδια που άκουγε κατά τα παιδικά της χρόνια, όταν μεγάλωνε στην γενέτειρά της την Αγία Παρασκευή Λέσβου και μας πρόσφερε μία πολύτιμη συλλογή λαογραφικού υλικού από το παρελθόν του τόπου μας με τον τίτλο «Τραγούδια της Αγίας Παρασκευής Λέσβου – Συλλογή».
Το υλικό της συλλογής είναι χωρισμένο σε δύο βασικές κατηγορίες: σε δίστιχα (είδος ποίησης που κλείνει συμπυκνωμένο νόημα, συχνά με γνωμικό χαρακτήρα, μέσα σε δύο στίχους που ομοιοκαταληκτούν μεταξύ τους) και σε παραλογές (διηγηματικά τραγούδια, όπου το επικό στοιχείο αναμειγνύεται με το λυρικό και το δραματικό και αφηγούνται τις δραματικές κυρίως περιπέτειες της ανθρώπινης ζωής με τον τρόπο των παραμυθιών). Η συλλογή περιλαμβάνει τραγούδια της αγάπης, της ξενιτιάς, μοιρολόγια, νανουρίσματα, κ.α. Άλλες φορές είναι περιγελαστικά, αισιόδοξα ή απαισιόδοξα, άλλες φορές είναι φορτισμένα με μια φιλοσοφική θεώρηση της ζωής. Κάποια από τα τραγούδια της συλλογής παρουσιάζουν στιχουργικές ατέλειες, μετρικά σφάλματα ή είναι πιο χαμηλής ποιητικής στάθμης, ωστόσο η Πέπη Δαράκη τα συμπεριέλαβε και αυτά, μιας και σκοπός της ήταν να αποδώσει το υλικό χωρίς κριτική επέμβαση ή διάθεση. Όπως δηλώνει η ίδια στον πρόλογό της, κίνητρο για την έκδοση των τραγουδιών αυτών στάθηκε η αγάπη για το δημοτικό μας τραγούδι και η επιρροή που άσκησε στη ζωή της.
«Τα τραγούδια της συλλογής αυτής στάθηκαν η μοναδική πνευματική τροφή της μικρής μου ηλικίας. Έγιναν ένα κομμάτι ακριβό της ύπαρξης μου καθώς, μέσα από τις ίδιες μου τις εμπειρίες, διαπίστωνα πόσο όμορφα, πόσο ποιητικά φανέρωναν, οι απλοί άνθρωποι του χωριού μου, την όποια ψυχική τους κατάσταση. Τα τραγούδια που λέγανε, ήταν φτιαγμένα με τις κινήσεις της ίδιας της ψυχής τους. Είχαν ζωντανά στοιχεία από τον υπαρκτό κόσμο και γι’ αυτό με έπειθαν για την «αλήθεια» τους.
– Η εμορφιά σου βούλιτι στραβό διντρί να σιάξει
– κι σι ψηλότατου βουνό νιρό να ανιβάσει
τραγουδούσε κάποια νύχτα, ένα παλικάρι, ερωτευμένο με την όμορφη της γειτονιάς μας. Με την αισθητική συγκίνηση που μου χάρισε τότε αυτό το δίστιχο, με το λυρισμό του και την εκφραστική του δύναμη, με έκανε να πιστέψω, πως τόντις μπορούσε, η κοπέλα εκείνη, με την ομορφιά της και στραβό δέντρο να ισιώσει και νερό ν’ ανεβάσει σε ψηλότατο βουνό.
Όλα όσα απασχολούσαν τους συντοπίτες μου, στην καθημερινή τους, την ατομική και την κοινωνική ζωή, με τα τραγούδια τα φανέρωναν. M’ αυτά εκφράζανε τη συγκίνηση τους, στις μικρές και στις μεγάλες ώρες της ζωής τους, τη γέννηση, τον αρραβώνα, το γάμο, τον έρωτα, το θάνατο. […]
Το περισσότερο οι γυναίκες λέγανε τα τραγούδια. Και τα λέγανε όλες τις ώρες τις μικρές και τις μεγάλες. Με τραγούδια νανουρίζανε τα παιδιά ή τα ταχταρίζανε, όταν ήταν ξυπνητά, με μικρά πεταχτά τραγουδάκια. Η πεθερά πρόβελνε στην πόρτα του σπιτιού της και καλωσόριζε με τραγούδια τη νύφη, όταν πρωτοπήγαινε στο σπίτι της. Και με δίστιχα της αποκρινόταν κι η νύφη. Μα και στις ώρες της δουλειάς το τραγούδι ήταν η ξεκούραση τους. Οι γυναίκες λέγανε και τα νυφιάτικα τραγούδια και τα μοιρολόγια. Οι άντρες τραγουδούσαν μόνο όταν γλεντούσαν.
Εμείς, μικρά τότε, τριγυρίζαμε τις γυναίκες που λέγανε το Καταλόγι της Παναγιάς, το τραγούδι της Ανδρονίκης, το τραγούδι της Σούσας και κλαίγαμε με σπαραγμό καρδιάς, ακούγοντας τις. Και πίστευα πως ήταν αυτές οι ίδιες που τα φτιάχνανε όλα κείνα τα θαυμάσια που λέγανε. Κι έτσι στενά που δέθηκαν τούτα τα τραγούδια με τη ζωή τον χωριού μου, στη μικρή μου ηλικία, γίνανε τα σύμβολά μου» (χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τον πρόλογο του βιβλίου)
Η Πέπη Δαράκη έγραψε πολλά από τα τραγούδια της συλλογής αυτής από μνήμης, όπως τα θυμόταν από τα παιδικά της χρόνια. Τα υπόλοιπα τις τα είπανε Αγιαπαρασκευώτες, τους οποίους μνημονεύει στο τέλος του βιβλίου. «Έφυγα από τη Λέσβο δεκαπέντε χρονώ κι ήρθα στην Αθήνα για σπουδές. Τα δημοτικά τραγούδια που άκουγα μικρή στο χωριό μου, την Αγία Παρασκευή, πηγή προέλευσης των τραγουδιών της συλλογής μου, ταξίδεψαν μαζί μου, κρυμμένα στα βάθη της ψυχής και της μνήμης. Σε επίκαιρες συγκινησιακές στιγμές της μετέπειτα ζωής μου, με ξάφνιαζαν με την παρουσία τους. Σήμερα, αποφάσισα να ανασύρω από τον αφανή χώρο της μνήμης, όσα τραγούδια είχα ακούσει να τραγουδούν και να λένε οι συντοπίτες μου, Αγιαπαρασκευώτες, και να τα εκδώσω, προσθέτοντας κι αυτά που είχα συγκεντρώσει στα σπουδαστικά μου χρόνια, και κείνα που πριν πέντε χρόνια μου είπανε οι χωριανοί μου όταν είχα πάει πάλι στο χωριό.»
Η συλλογή είναι διανθισμένη με λαογραφικά σχέδια από την Αγία Παρασκευή του σπουδαίου Αγιαπαρασκευώτη δημιουργού και πνευματικού ανθρώπου Μιλτή Παρασκευαΐδη.
Αγία Παρασκευή Λέσβου 